Azərbaycan dilində

Почему волонтерство важно.

Дети, появляясь на свет, неизбежно окружены если не заботой своей семьи, то хотя бы опекой государственных органов. Одинокая же старость, как мы писали ранее, остается совершенно незамеченной. Потому сегодня мы хотели бы поговорить о важности оказания волонтерской помощи пожилым пациентам.

Одинокий старик, оказавшийся за стенами геронтологического отделения, еще при жизни покидает царство людей. Вся его жизнь сводится к отбыванию предоставленного государством койко-места. Выкрашенные краской стены, неотличимость каждого нового дня от всех предыдущих, отсутствие стимулов к жизни, даже самых элементарных, вроде зеркала, напоминающего человеку о его собственном образе, – рутинность такого существования способствует не только прогрессу заболевания у пациентов со слабоумием, но и простому расчеловечеванию любого, кто окажется в таких условиях. Если позволить себе недобрую иронию, то утешение можно находить лишь в том, что у пациентов такого учреждения впереди осталось куда меньше, чем за спиной.

Но в том и состоит задача волонтера –  вернуть ощущение жизни одиноким немолодым людям, дать возможность пережить все те небольшие радости, из которых и состоит полноценная жизнь. И не важно, будет ли это простое общение, подарок или специально организованное мероприятие. Главное, что пациенты вновь ощутят свою вовлеченность в мир людей, что уже само по себе является терапией.

Помимо непосредственной помощи, оказанной старикам, волонтерство будет полезно и для самих его участников. Как показывает опыт западных стран, где добровольческая помощь сильно развита и имеет уже достаточно длинную историю, участие молодых людей в заботе о стариках способствует преодолению разрыва между поколениями. Конечно, молодые люди большей частью имеют своих престарелых родственников, дедушек и бабушек, но именно опыт осознанного оказания помощи чужим старикам, с которыми у волонтера нет кровных связей, помогает развить более чуткое отношение к людям другого поколения, а вместе с тем и более зрелое и ответственное отношение к собственной жизни.

К тому же волонтерство будет хорошим примером и для совсем маленьких детей. Когда ребенок с детства видит, что взрослые готовы жертвовать частью своего свободного времени, чтобы помочь людям, от которых они ничего не хотят взамен, то вероятность того, что он вырастет неравнодушным человеком, главной ценностью для которого будут люди, а не вещи, значительно увеличивается.

И насколько бы патетическим не было это утверждение, но хочется верить, что совокупность добровольных, незначительных на первый взгляд дел помогут сделать этот мир значительно лучше.

На русском языке

 Könüllülük nəyə görə vacibdir.

Uşaqlar dünyaya gələrkən labüd surətdə öz ailəsinin qayğısı ilə olmasa da, heç olmasa, dövlət orqanlarının himayəsi ilə əhatə olunurlar. Əvvəldə qeyd etdiyimiz kimi, tənha qocalar isə tamamilə diqqətdən kənarda qalırlar. Ona görə də bu gün ahıl pasiyentlərə könüllülər tərəfindən yardım göstərilməsinin əhəmiyyətindən söz açmaq istərdik.

Herontologiya şöbəsinə düşmüş tənha qoca hələ sağlığında ikən insan cəmiyyətini tərk edir. Onun bütün həyatı dövlətin ayırdığı çarpayı-yeri tutmaqdan ibarətdir. Boyanmış divarlar, yeni günün əvvəlkilərdən fərqlənməməsi, həyat üçün stimulun, hətta insana öz obrazını xatırladan adi güzgünün belə olmaması kimi yeknəsəq mövcudluq yalnız ağıl zəifliyindən əziyyət çəkən pasiyentlərin xəstəliyinin irəliləməsinə səbəb olmur, həm də bu şəraitdə olan hər kəsin insanlığını itirməsinə gətirib çıxarır. Acı istehzaya yol versək, təsəlli yalnız bundan ibarətdir ki, belə müəssisənin pasiyentlərini irəlidə gözləyən günlərin sayı onların arxada qoyduqları günlərin sayından qat-qat azdır.

Könüllünün vəzifəsi də məhz tənha qocalara həyat hissini qaytarmaqdan, onlara dolğun həyatı təşkil edən kiçik sevincləri yenidən yaşamaq imkanı verməkdən ibarətdir. Bunun adi ünsiyyət, hədiyyə, yoxsa xüsusi təşkil olunan tədbir olması vacib deyildir. Başlıca məsələ pasiyentlərin yenidən insan cəmiyyətinə cəlb olunduqlarını hiss etmələridir, bu isə artıq öz-özlüyündə müalicədir.

Qocalara bilavasitə yardım göstərilməsindən əlavə, könüllülük onun iştirakçıları üçün də faydalı olacaqdır. Könüllülərin yardımının güclü inkişaf etdiyi və kifayət qədər davamlı tarixə malik olduğu Qərb ölkələrinin təcrübəsi göstərir ki, gənclərin qocaları qayğı göstərilməsində iştirakı nəsillər arasında uçurumu aradan qaldırmağa kömək göstərir. Əlbəttə, gənclərin əksəriyyətinin ahıl qohumları, babaları və nənələri vardır, lakin məhz könüllünün qan bağının olmadığı yad qocalara şüurlu yardım göstərilməsi təcrübəsi başqa nəsillərə mənsub insanlara daha həssas münasibəti, habelə öz həyatına daha yetkin və məsuliyyətli münasibəti   inkişaf etdirməyə kömək edir.

Bundan əlavə, könüllülük kiçik uşaqlar üçün də yaxşı nümunəyə çevrilir. Uşaq kiçik yaşlarından etibarən insanlara kömək göstərmək üçün yaşlıların  müqabilində heç nə ummadan özlərinin sərbəst vaxtının bir hissəsini qurban verməyə hazır olduğunu gördükdə onun əşyaları deyil, insanları başlıca dəyər hesab edən həssas insan kimi böyüməsi ehtimalı xeyli artır.

Bu fikir nə qədər gurultulu səslənsə də, inanmaq istərdik ki, ilk baxışdan cüzi olan könüllü əməllərin məcmusu dünyanı xeyli yaxşılaşdırmağa kömək göstərə bilər.

Azərbaycan dilində

Если в традиционных обществах заботу о старых и немощных полностью брала на себя семья, то в Новое время человек, получив индивидуальную свободу и большую географическую мобильность, вынужден платить ослаблением родственных связей, и это увеличивает его шансы встретить старость в одиночестве. Но и здесь цивилизация дала свой ответ, был изобретен специальный институт – дома престарелых.

Особенностью современного Азербайджана является некоторая промежуточность его положения. С одной стороны, официальная культура, ориентированная на традиционные ценности, выражает почтение к старости, что не столько способствует сокращению числа одиноких стариков, сколько приводит к простому замалчиванию проблемы. С другой стороны, уже существующие институты, доставшиеся в печальное наследство от Советского Союза, не решают проблемы и нуждаются в преобразованиях.

По сути, во всем Азербайджане существует лишь единственное отделение геронтологии при психиатрической клинике в Маштагах, где оказывают помощь лицам старшем 65 лет с психическими нарушениями. Рассчитанное на 65 человек, оно уже обслуживает 83 пациента. Согласно же прогнозам ВОЗ общее число людей со старческим слабоумием, болезнью Альцгеймера, или сенильной деменцией, как говорят врачи на латинском наречии, в ближайшие десятилетия будет увеличиваться в разы. Потому, задача нашего проекта Mədəni Niyyət состоит в привлечении внимания общественности к проблеме геронтологии.

Организаторы проекта, художник Фаик Ахмед и фотограф Ситара Ибрагимова, создадут на территории психиатрической клиники арт-пространство, где пациенты, участвуя в художественных практиках, – лепка, рисунок, создание инсталляций – могли бы чувствовать себя вовлеченными в жизнь. По мере развития проекта мы будет проводить специальные мероприятия, мастер-классы, которые сделали бы клинику не местом медленного и тоскливого умирания, а пространством, где пациенты могли бы реализовывать свой человеческий потенциал.

Состояние общества легко определить по его отношению к наиболее незащищенным, и нам хотелось бы, чтобы равнодушие к далеким и неизвестным сменилось бы чувством солидарности и участия. В конечном итоге, никто не знает, где он встретит свою старость. А пока мы провели опрос среди жителей Баку о их отношении к домам престарелых и старческим заболеваниям.

На русском языке

Əgər ənənəvi cəmiyyətlərdə qoca və köməksiz insanların qayğısını ailəsi öz üzərinə götürürdüsə, Yeni dövrün insanı fərdi azadlıq və böyük coğrafi mobilliyinin əvəzini qohumluq əlaqələrinin zəifləməsi ilə ödəyir. Bu da onun qocalığını tənha keçirmək şanslarını daha da artırmış olur. Lakin buna da tərəqqi öz cavabını verir. Qocalar evi kimi xüsusi institut kəşf edilir.

Müasir Azərbaycanın xüsusiyyəti onun bu iki tərəf arasında ortaq mövqe tutmasındadır. Bir tərəfdən ənənəvi dəyərlərə söykənən mədəniyyət qocalığa qarşı hörməti təmsil edir. Lakin bu tənha qocaların sayının azalmasına deyil, daha çox problemli mövzü haqda susulmasına gətirib çıxarır. Digər tərəfdən isə, Sovet İttifaqı dövründən yadigar qalmış institutlar mövcud problemləri həll eləmir. Onların yeniliklərə ehtiyacı var.

Əslində, Azərbaycanda yaşı 65-dən çox olan psixoloji yardıma ehtiyacı olan şəxslərə xidmət göstərən yeganə məkan Maştağa qəsəbəsindəki psixiatrik xəstəxananın herantoloji şöbəsidir. 65 nəfər üçün nəzərdə tutulmuş bu şöbə hal-hazırda 83 xəstəyə xidmət göstərir. ÜST-nin məlumatlarına əsasən, yaxın on ildə qocalıq kəmağıllılığı, Alzheymer xəstəliyi və həkimlərin latın dilin dədedikləri kimi, senil demensiyaya düçar olan insanları sayı dəfələrlə artacaqdır. Odur ki, Mədəni Niyyət layihəmizin əsas məqsədi ictimaiyyətin diqqətini herontologiya probleminə yönəltməkdir.

Layihənin təşkilatçıları, rəssam Faiq Əhməd və fotoqraf Sitara İbrahimova psixiatrik klinikanın ərazisində incəsənət məkanı yaradacaqlar. Burada xəstələr lepka, təsviri incəsənət, installyasiyaların qurulması kimi yaradıcılıq proseslərində iştirak edərək, özlərini yenidən həyata bağlanmış hiss edəcəklər. Layihə inkişaf etdikcə, biz xüsusi tədbirlər təşkil edəcəyik ki, onların sayəsində pasiyentlər klinikanı səssiz ölüm məkanı kimi qəbul etməyəcək, insani potensiallarını reallaşdıra biləcəklər.

Bir cəmiyyətin vəziyyətini onun ən zəif məxluqlara qarşı olan münasibətindən müəyyən etmək mümkündür. Biz çox istərdik ki, uzaq və yad insanlara qarşı olan biganəlik həmrəylik və qayğı hissləri ilə əvəz olunsun. Axı, heç kim bilmir ki, öz qocalığını harada qarşılayacaq. Hələlik isə, biz Bakı sakinləri arasında sorğu keçirdik və onların qocalar evlərivə, qocalıq xəstəliklərinə dair fikirlərini öyrəndik.